Công du Hà Nội, TT Putin giúp Việt Nam tăng trọng lượng trước Trung Quốc ở Biển Đông ?

RFI – Thu Hằng

Đăng ngày: 19/06/2024 – 14:58

Hà Nội trải thảm đỏ đón tổng thống Nga Vladimir Putin công du cấp Nhà nước trong hai ngày 19-20/06/2024. Chọn công du Bắc Triều Tiên và Việt Nam, tổng thống Nga muốn khẳng định còn nhiều bạn, dù bị phương Tây « cô lập ». Về phía Việt Nam, liệu có thể trông cậy vào mối quan hệ bằng hữu với Nga để tạo thêm trọng lượng với Trung Quốc ở Biển Đông, trong khi Hà Nội hiểu rõ phương Tây, đặc biệt là Mỹ, sẽ khó bỏ qua chuyến công du này ?

Công an đứng gác và ngăn đường trước Nhà Hát Lớn, để chuẩn bị đón tổng thống Nga Vladimir Putin, Hà Nội, Việt Nam, ngày 19/06/2024. REUTERS – Athit Perawongmetha

Chuyến thăm của tổng thống Putin diễn ra đúng dịp kỉ niệm 30 năm ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị (1994-2024), được đại sứ Nga tại Hà Nội đánh giá là « văn kiện đặt nền móng cho sự phát triển, thực hiện các dự án, ý tưởng lớn ». Hai bên dự kiến sẽ thông qua Tuyên bố chung và ký văn kiện hợp tác trong nhiều lĩnh vực, trong đó có năng lượng.

Dù Nga gây chiến ở Ukraina và bị các nước phương Tây trừng phạt, Hà Nội vẫn duy trì mối quan hệ nồng ấm với Matxcơva trong khuôn khổ « ngoại giao cây tre » cân bằng giữa các cường quốc. Việt Nam cần Nga để tạo trọng lực đối phó với Trung Quốc trong tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Chiến lược này nằm trong những dự án, hợp đồng khai thác dầu khí ở Biển Đông, nơi Trung Quốc đòi độc chiếm đến 80% diện tích.

Việt Nam hợp tác khai thác dầu khí với Nga để bảo vệ chủ quyền

Từ khoảng 40 năm nay, liên doanh dầu khí Việt-Nga Vietsovpetro khai thác mỏ Bạch Hổ, một trong những mỏ dầu lớn nhất của Việt Nam. Theo trang PetroTimes ngày 16/03, kế hoạch mỏ Thiên Nga – Hải Âu, Lô 12/11 của tập đoàn Zarubezhneft EP Vietnam B.V sẽ tiếp nhận dòng khí đầu tiên vào quý IV/2026. Tháng 03/2024, tập đoàn Nga đã gửi tới bộ Tài Nguyên và Môi Trường báo cáo đánh giá tác động môi trường cho dự án. Tổng sản lượng của mỏ trong toàn chu kỳ khai thác từ 2025 đến 2047 dự kiến sẽ đạt hơn 7,43 tỷ mét khối khí đốt và 332,5 ngàn tấn condensate.

Năm 2023, khi tham gia Diễn đàn Tuần lễ năng lượng, bộ trưởng Công Thương Việt Nam và bộ trưởng Năng Lượng Nga đã ký bản ghi nhớ sửa đổi thỏa thuận cấp chính phủ về hoạt động của liên doanh Vietsovpetro và Rusvietpetro. Theo trang Thông tấn xã Việt Nam ngày 18/06, thỏa thuận trên « phản ánh sự ủng hộ mạnh mẽ của các bên đối với hợp tác song phương trong lĩnh vực năng lượng và dầu khí ».

Trong khi một số tập đoàn châu Âu, như Repsol, phải từ bỏ một số dự án do bị Trung Quốc gây sức ép, nhưng các doanh nghiệp Nga vẫn trụ lại. Có lẽ Matxcơva nằm trong số những « người bạn hùng mạnh » mà « Việt Nam có thể viện đến trong trường hợp cần thiết », theo nhận định của nhà nghiên cứu Collin Koh trong thư điện tử trả lời trang Deutsche Welle ngày 18/06. Hà Nội không che giấu điều này, đặc biệt khi đón tiếp tổng thống Nga Vladimir Putin, bất chấp chỉ trích từ Hoa Kỳ và phương Tây, cũng là những đối tác quan trọng.

« Mượn » Nga làm đối trọng với Trung Quốc ?

Có lẽ chiến lược « ngoại giao cây tre », « kết bạn » với các cường quốc đang giúp Hà Nội tiếp tục củng cố đòi hỏi chủ quyền ở Biển Đông. Một mặt Việt Nam vẫn lên tiếng phản đối mọi hoạt động của Trung Quốc ở Hoàng Sa và Trường Sa. Ví dụ gần đây, Việt Nam phản đối một tầu quân y của hải quân Trung Quốc được đưa đến Hoàng Sa để chăm sóc quân nhân. Mặt khác, Hà Nội vẫn lặng lẽ tăng tốc, thậm chí sử dụng cả máy nạo vét hút, giống như thiết bị được Trung Quốc sử dụng, để gia tăng xây dựng tiền đồn ở quần đảo Trường Sa. Trong báo cáo ngày 07/06, Viện Nghiên cứu Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI), trực thuộc Trung tâm CSIS, cho rằng « năm 2024 sẽ là năm bồi đặp đảo kỷ lục của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa ».

Một ý khác được nhà nghiên cứu Collin Koh ở Singapore lưu ý là Bắc Kinh hiện đang đối đầu căng thẳng với Manila ở Biển Đông, dùng vòi rồng cản trở các tầu tiếp liệu cho lực lượng đồn trú trên những hòn đảo Philippines đòi chủ quyền cùng với hàng loạt sự cố khác từ tháng 02 vừa qua. Việt Nam cũng thường xuyên tiếp tế cho các đảo nằm trong quyền kiểm soát ở Trường Sa, nhưng Trung Quốc không can thiệp mạnh mẽ như đang làm với Philippines.

Bất chấp lập trường và phản ứng ngày càng hiếu chiến của Trung Quốc ở Biển Đông, « Việt Nam sẽ không nhân nhượng về chủ quyền », theo nhà nghiên cứu Collin Koh, nhưng « điều mà họ tìm kiếm là quản lý vấn đề một cách hợp lý với Trung Quốc ». Khó có thể giải quyết tranh chấp chủ quyền một sớm một chiều và Việt Nam có lẽ sẽ đi theo còn đường « quản lý » hơn là « giải quyết ». Trong hành trình này, người bạn Nga tiếp tục là một trong những đối tác có trọng lượng cho Việt Nam.